Rozpoczęcie roku szkolnego oznacza powrót starych problemów albo zupełnie nowe wyzwania, a najczęściej i jedno, i drugie. Szkoła jest grą o przetrwanie nie tylko dla uczniów, ale i dla rodziców. Jaką przyjąć strategię, żeby pomóc dziecku wygrać tę grę i polubić szkołę?
Żeby polubić naukę, trzeba być nią zainteresowanym. Jednym z najbardziej skutecznych sposobów rozbudzania ciekawości świata u dziecka jest tworzenie tak zwanych luk informacyjnych. Brzmi skomplikowanie, ale tak naprawdę jest bardzo proste. Chodzi o zwyczajne, znane nam wszystkim zagadki. Ciekawość budzi się bowiem wtedy, kiedy czujemy, że w naszej wiedzy istnieje luka. Powoduje ona uporczywe łaskotanie, coś w rodzaju swędzenia mózgu, i chęć podrapania się, czyli zasypania braków wiedzy. Łaskoczmy więc umysł naszego dziecka jak najczęściej, wzbudzając w nim ciekawość świata i zapał do uczenia się nowych rzeczy.
Bawmy się w zgadywanki. Odwołujmy się do wiedzy, którą dziecko już ma, i przedstawiajmy brakujące elementy w formie łamigłówki. Pokażmy, jak fascynująca może być nauka. Pomogą nam w tym filmy, książki, zabawki i gry edukacyjne, ciekawe zajęcia pozalekcyjne oraz mądrzy nauczyciele. Pierwszy dzień w szkole to dobry moment, żeby o tym pomyśleć.
Co jest najważniejsze dla dziecka w szkole? Nie oceny, nie nauczyciele ani również nie zdobyta wiedza. Kluczową sprawą są przyjaźnie. Dziecko, które ma dobrą pozycję wśród rówieśników i przynajmniej jednego bliskiego kolegę, zazwyczaj lubi chodzić do szkoły i szybko radzi sobie z kłopotami.
Już od pierwszego dnia szkoły spróbuj pomóc dziecku znaleźć przyjaciół. Pozwalaj na odwiedziny, zachęcaj do wyjścia na podwórko, zorganizuj urodziny dla kolegów z klasy. Postaraj się nawiązać relacje z innymi rodzicami. Bądź pozytywnie nastawiony do spotkań towarzyskich, również z własnymi przyjaciółmi. Pamiętaj, że dziecko bierze z ciebie przykład. Pozwól mu trenować stosunki społeczne na bezpiecznym gruncie, na przykład wśród kuzynów. Jeśli dziecko jest wyjątkowo nieśmiałe albo z innych przyczyn przez długi czas źle się czuje wśród kolegów, nie wahaj się zwrócić o pomoc do specjalistów. To zbyt poważna sprawa, żeby ją lekceważyć.
Jak chwalić i krytykować dziecko, żeby pomóc mu się rozwijać? Oceniając jego prace, unikaj ogólników. Jeśli wypracowanie jest kiepskie, zrób wszystko, żeby odkryć i przekazać mu, na czym dokładnie polegają jego słabe punkty. Nie naśladuj nauczycielek starej daty, które komentują słabą ocenę z polskiego uwagą: „Styl!”. Jedynka z matematyki? Przeanalizuj wraz z dzieckiem, w którym miejscu wykłada się na zadaniach. Postaraj się, żeby twoja ocena jego słabości była rzetelna i sprawiedliwa.
Tak samo działa to w drugą stronę – pochwały muszą być szczegółowe. Kiedy dziecko przynosi ci zabazgraną kartkę i pyta, czy ładnie narysowało, nie możesz odpowiedzieć po prostu „pięknie!”. Wysil się bardziej. Opowiedz dokładnie, co widzisz i które elementy szczególnie przykuły twoją uwagę. Zwróć uwagę na ciekawą barwę słońca. Doceń szczegółowe elementy płotka. Zachwyć się ogonem siedzącego na nim kotka. Opowiedz, jak odpowiednie proporcje w rysunku domu dodają wartości całej pracy. Musisz w dodatku być przy tym szczery – pochwały nie mogą być na wyrost. Trudne? Oczywiście, że tak. Ale warto podjąć wyzwanie. Dziecko nauczy się wyciągać wnioski z błędów, poczuje wartość swojej pracy i sens włożonego w nią wysiłku. Uwierzy w siebie.
Przypomnij sobie, jak to było, gdy byłeś dzieckiem. Rodzice, albo co gorsza inni dorośli, uwielbiali zadawać nieśmiertelne pytanie: „Jak tam w szkole?”. Nie wiadomo, dlaczego wywoływało zawsze odwrotny do zamierzonego skutek – odbierało chęć do rozmowy i prowokowało krótką, zdawkową odpowiedź.
Nikt nie lubi być wypytywany, a dzieci szczególnie. Prawdziwa, szczera rozmowa nie może przypominać przesłuchania. Zamiast przepytywać, spróbuj aktywnie słuchać. Zamiast moralizować i udzielać rad, postaraj się zrozumieć emocje dziecka. Nie zaczynaj od razu od nagany: „Ile razy ci mówiłam, żebyś nie gadał na lekcjach?”. Spróbuj raczej pociągnąć temat: „A więc mówisz, że czujesz się niesprawiedliwie ukarany przez nauczyciela?”. To pomoże dziecku się otworzyć. Dzięki temu dowiesz się więcej, co tak naprawdę dzieje się w szkole. Dla dziecka szczere rozmowy będą bezcennym wentylem bezpieczeństwa w każdych kłopotach szkolnych.
Pierwsze dni w szkole to dla dziecka stres – tym większy, jeśli rozpoczyna ono właśnie kolejny etap edukacji, na przykład pierwszą albo czwartą klasę szkoły podstawowej. I choćbyśmy nie wiem jak się starali, nie unikniemy problemów, smutków i nerwów związanych ze szkołą, tak samo jak nie da się ich uniknąć w życiu. Możemy jednak wyposażyć nasze dziecko w bezcenną broń przeciwko przeciwnościom losu – poczucie humoru.
Rozładujmy stres śmiechem. Powygłupiajmy się, obejrzyjmy zabawny film, poczytajmy wspólnie książkę, która śmieszy nas do łez. Oderwijmy się od problemów i pokażmy dziecku, jak po szkole i pracy znaleźć ukojenie w zdrowym dystansie, śmiechu i beztroskiej zabawie.
