1 stycznia 2019 r. weszły w życie pierwsze postanowienia nowej ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych. Co to oznacza dla pracowników i pracodawców? Poznaj PPK
Pracownicze Plany Kapitałowe są elementem realizowanego przez rząd projektu Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Zauważono, że Polacy w żaden sposób nie odkładają pieniędzy na starość. Większość z nas bazuje na założeniu, że kiedy już przyjdzie ten nieuchronny moment zakończenia kariery zawodowej, do przeżycia wystarczy nam kwota wypłacanej ze Skarbu Państwa emerytury. Niestety realia są takie, iż emerytów jest coraz więcej, a coraz mniej osób pracujących na ich świadczenia. Postanowiono zatem wprowadzić mechanizm powszechnego i długoterminowego oszczędzania. Polega on na tym, że osoby pracujące będą co miesiąc odkładały pewną kwotę oszczędności, a instytucje finansowe będą obracać tymi pieniędzmi i przeznaczać je na różnego rodzaju inwestycje. Dokonanie wypłaty przez pracownika będzie możliwe dopiero po osiągnięciu 60. roku życia (z pewnymi wyjątkami, w sytuacji szczególnych okoliczności życiowych). Co istotne, ustawa zakłada, że środki zgromadzone w PPK będą stanowiły prywatną własność ich uczestników.
Już niedługo każdy pracodawca zawrze w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych w danym przedsiębiorstwie umowę o prowadzenie PPK. Na razie temu obowiązkowi zostały poddane wyłącznie firmy zatrudniające powyżej 250 osób (od 1 lipca 2019 r.). Do 1 stycznia 2021 r. obowiązek ten obejmie jednak wszystkich zatrudnionych. Umowę dotyczącą PPK podpisze każdy podmiot, który zatrudnia co najmniej jedną osobę podlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Lista osób będących uczestnikami PPK będzie stanowiła załącznik do umowy o prowadzenie PPK. Instytucja finansowa, z którą pracodawca zawrze umowę, poinformuje osoby zatrudnione o warunkach uczestnictwa w PPK oraz obowiązkach i uprawnieniach podmiotu zatrudniającego oraz osoby zatrudnionej. Taką instytucją finansową może zostać wyłącznie Fundusz Inwestycyjny zarządzany przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI), Fundusz Emerytalny zarządzany przez Powszechne Towarzystwo Emerytalne (PTE) albo Pracownicze Towarzystwo Emerytalne (PrTE) oraz Zakład Ubezpieczeń. Obecnie istnieje 20 podmiotów, które zaoferowały tego typu usługi. Instytucję finansową wybiera pracodawca (teoretycznie w porozumieniu z pracownikami).
Uczestnikiem PPK będzie (a w przypadku firm zatrudniających powyżej 250 osób – już jest) w zasadzie każda osoba zatrudniona, mająca od 18 do 55 lat. Pracownicy, którzy osiągnęli już 55. rok życia, będą musieli zwrócić się do pracodawcy ze specjalnym wnioskiem o dołączenie do programu. Z kolei osoby, które ukończyły 70 lat i nadal pracują, nie będą już miały możliwości przystąpienia do programu. Nie będzie przy tym miało znaczenia, jaki charakter umowy łączy pracodawcę i pracownika. Programem będą objęci pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, osoby fizyczne, które wykonują pracę nakładczą, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych, osoby fizyczne, które wykonują pracę w oparciu o umowę agencyjną, umowę zlecenie albo inną umowę o świadczenie usług oraz członkowie rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji. Co istotne, PPK nie obejmie samych przedsiębiorców, w tym tych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.
Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca i pracownik z własnych środków będą finansować wpłaty podstawowe. Dodatkowo będą mogli zadeklarować finansowanie wpłat dodatkowych. Wysokość tych wpłat będzie określana procentowo od wynagrodzenia uczestnika PPK. Wpłata podstawowa finansowana przez pracodawcę będzie wynosiła 1,5% wynagrodzenia brutto, a dodatkowa do 2,5% wynagrodzenia brutto. Tych wpłat nie będzie się wliczało do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Z kolei wpłata podstawowa finansowana przez pracownika wyniesie 2% wynagrodzenia brutto, z możliwością zadeklarowania dodatkowej wpłaty również w wysokości do 2%. Ostatecznie zatem konto PPK pracownika zasili kwota wynosząca od 3,5 do 8 procent wynagrodzenia brutto. Pracownicy, którzy osiągają niższe dochody, tj. nie przekraczające kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia, będą mogli dokonywać mniejszych wpłat, wynoszących od 0,5% do 2%. Rząd kusi dodatkowymi środkami
Co ciekawe, dla osób, które zdecydują się skorzystać z PPK, przewidziano dopłaty ze skarbu państwa. Wpłata powitalna w kwocie 250 zł zostanie przekazana na rachunek PPK pracownika, jeżeli będzie on uczestnikiem programu przez co najmniej 3 pełne miesiące kalendarzowe. Dodatkowo, po spełnieniu określonych warunków, pracownik może otrzymać dopłatę roczną w kwocie 240 zł.
Przechodząc zatem do przykładów, pracownik, który zarabia 3000 zł brutto, oddając na rzecz PPK minimalne 1,5% swojego wynagrodzenia, miesięcznie przekaże 45 zł. Z kolei pracownik, który ma zarabia 6000 zł brutto, oddając na rzecz PPK 2% swojego wynagrodzenia, miesięcznie przekaże 120 zł.
Pieniądze zgromadzone w ramach PPK będzie można wypłacić dopiero po osiągnięciu 60. roku życia. Nie będzie miało przy tym znaczenia, czy pracownik wciąż pozostaje aktywny zawodowo, czy też już przeszedł na emeryturę, rentę lub jego status aktywności zawodowej ma inny charakter. W tym momencie pracownik zdecyduje, czy dalej zbiera środki w ramach PPK, czy też woli skorzystać z wypłaty. Możliwe jest wypłacenie środków w całości lub skorzystanie z 25-procentowej wypłaty i rozłożenia pozostałej części na raty. Wariant podstawowy to ten obejmujący 120 miesięcznych rat wypłacanych przez 10 lat. W przypadku zadeklarowania mniejszej ilości rat, wypłacający może zostać zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego. W pewnych wyjątkowych sytuacjach, jak chociażby poważna choroba uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka, będzie możliwa też wcześniejsza wypłata środków.
Nie jest do końca tak, że zgromadzone w ramach PPK pieniądze będą sobie bezpiecznie leżały na koncie uczestnika. Te środki będą bowiem inwestowane w fundusze inwestycyjne, które ograniczają poziom ryzyka w zależności od wieku uczestnika, czyli tak zwane fundusze zdefiniowanej daty. Oznacza to, że im młodszy uczestnik, tym większe ryzyko inwestycyjne. Pieniądze z PPK będą inwestowane przede wszystkim w bony skarbowe, obligacje, akcje oraz listy zastawne. Należy zatem mieć na uwadze, że niekorzystna koniunktura na rynku może spowodować, że utracimy część zgromadzonych w PPK środków.
Co istotne, uczestnictwo w PPK nie będzie obowiązkowe. Uczestnik może zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK na podstawie deklaracji złożonej pracodawcy w formie pisemnej. Deklaracja powinna zawierać dane dotyczące pracodawcy i uczestnika, a także oświadczenie uczestnika o posiadaniu przez niego wiedzy o konsekwencjach jej złożenia. Takiej deklaracji nie składa się raz. W przypadku rezygnacji konieczne będzie jej powtarzanie co cztery lata. Oczywiście ta decyzja ma charakter odwołalny. Jeżeli pracownik będzie chciał wrócić do zbierania środków w ramach PPK, będzie to możliwe w każdym momencie.
